ΑΔΥΝΑΜΙΑ ΕΞΟΦΛΗΣΗΣ ΔΑΝΕΙΟΥ - ΕΝΝΟΜΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ
Αν ο οφειλέτης δεν πληρώσει τη δόση του δανείου τη συμφωνηθείσα ημέρα, περιέρχεται σε υπερημερία. Τότε, πέρα από τον τόκο υπερημερίας, με τον οποίο επιβαρύνεται η οφειλή του (+2,5% πλέον του δικαιοπρακτικού τόκου), επέρχονται δυσμενείς συνέπειες για την περιουσία του με την εξής σειρά.
Α. ΚΑΤΑΓΓΕΛΙΑ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΜΕ ΕΞΩΔΙΚΗ ΔΗΛΩΣΗ
Η μη πληρωμή της οφειλόμενης δόσης δίνει το δικαίωμα στην Τράπεζα να προβεί σε μονομερή ΚΑΤΑΓΓΕΛΙΑ της δανειακής σύμβασης αποστέλλοντας εξώδικη δήλωση - γνωστοποίηση με δικαστικό επιμελητή (συνήθως γίνεται μετά την παρέλευση τριμήνου). Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι ο λογαριασμός εξυπηρέτησης του δανείου κλείνει (περνάει σε οριστική καθυστέρηση), ο δανειολήπτης δεν μπορεί πια να αποπληρώνει το οφειλόμενο ποσό σε δόσεις και έτσι το συνολικό ποσό της οφειλής καθίσταται πλέον απαιτητό.
Β. ΔΙΑΤΑΓΗ ΠΛΗΡΩΜΗΣ
Η τράπεζα έχει τη δυνατότητα να προβεί στην έκδοση ΔΙΑΤΑΓΗΣ ΠΛΗΡΩΜΗΣ επιτυγχάνοντας με αυτόν τον τρόπο την απόκτηση εκτελεστού τίτλο κατά του οφειλέτη της χωρίς να προηγηθεί διαδικασία συζήτησης στο ακροατήριο, με μόνη την ύπαρξη εγγράφου από το οποίο να προκύπτει η ύπαρξη της απαίτησης (δηλ. τη δανειακή σύμβαση) και το ύψος του οφειλόμενου ποσού με την προσκόμιση του αποσπάσματος του μηχανογραφημένου τραπεζικού λογαριασμού. Η διαταγή πληρωμής αποτελεί τίτλο εκτελεστό, βάσει του οποίου μπορεί να διενεργηθεί αναγκαστική εκτέλεση (δηλ. κατάσχεση και πλειστηριασμός). Είναι δηλαδή η αρχή των «κακών», που θα ακολουθήσουν. Η εκτελεστότητα της διαταγής πληρωμής ενισχύεται δραστικά με τη δυνατότητα που ο νόμος παρέχει στο δανειστή να εγγράψει ΠΡΟΣΗΜΕΙΩΣΗ ΥΠΟΘΗΚΗΣ ή να προβεί σε ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΧΕΣΗ της περιουσίας του οφειλέτη και μάλιστα δίχως να απαιτείται έκδοση ιδιαίτερης δικαστικής απόφασης. Επιπλέον, η διαταγή πληρωμής αποτελεί τίτλο για εγγραφή υποθήκης, ενώ αν έχει ήδη εγγραφεί προσημείωση για να ασφαλιστεί απαίτηση για την οποία εκδόθηκε διαταγή πληρωμής, η προσημείωση τρέπεται αυτόματα σε ΥΠΟΘΗΚΗ. Επιπλέον, ο καταναλωτής πρέπει να γνωρίζει ότι τυχόν έκδοση διαταγής πληρωμής σε βάρος συνεπάγεται εγγραφή του στο αρχείο του Τειρεσία.
ΑΜΥΝΑ ΤΟΥ ΟΦΕΙΛΕΤΗ
Επειδή ο οφειλέτης δεν καλείται να παραστεί και να ακουστεί κατά την έκδοση της Διαταγής Πληρωμής, καθώς δεν διεξάγεται συζήτηση στο ακροατήριο, έχει το δικαίωμα εναντίωσης και προσβολής της διαταγής με την άσκηση ΑΝΑΚΟΠΗΣ (άρθρο 632 ΚΠολΔ), που πρέπει να ασκηθεί μέσα σε αποκλειστική προθεσμία δεκαπέντε εργάσιμων ημερών από την επίδοση της διαταγής πληρωμής σε αυτόν, προκειμένου να σταματήσει τις έννομες συνέπειες της Διαταγής. Σκοπός δε της άσκησης αυτής είναι η αναδρομική (ex post) ακύρωση της διαταγής πληρωμής ως εκτελεστού τίτλου. Η δυσμενής, λοιπόν, για τον οφειλέτη έννομη συνέπεια της εκτελεστότητας παύει να υπάρχει με την ακύρωση της διαταγής πληρωμής. Ωστόσο, η προθεσμία άσκησης και η άσκηση της ανακοπής δεν αναστέλλουν καταρχήν την εκτέλεση της διαταγής πληρωμής (αυτό σημαίνει ότι μπορεί να επιχειρηθεί έγκυρα κατάσχεση και πλειστηριασμός, έστω κι αν έχει ασκηθεί ανακοπή). Η αναστολή της Διαταγής είναι, όμως, δυνατό να ζητηθεί με ξεχωριστή ΑΙΤΗΣΗ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΩΝ ΜΕΤΡΩΝ. Αν η ανακοπή έχει ασκηθεί νόμιμα και εμπρόθεσμα και οι λόγοι της είναι νόμιμοι και βάσιμοι, το δικαστήριο ακυρώνει τη διαταγή πληρωμής και επιδικάζει δικαστική δαπάνη σε βάρος της Τράπεζας. Αν δεν ασκηθεί εμπρόθεσμα ανακοπή, κατ’ άρθρον 632 ΚΠολΔ, εκείνος, υπέρ του οποίου έχει εκδοθεί η διαταγή πληρωμής, μπορεί να επιδώσει και πάλι τη διαταγή στον οφειλέτη, ο οποίος έχει το δικαίωμα να ασκήσει την ανακοπή μέσα σε προθεσμία δέκα εργάσιμων ημερών από τη νέα επίδοση. Στην περίπτωση αυτή δεν χορηγείται η παραπάνω αναστολή εκτέλεσης. Αν περάσει άπρακτη και η δεύτερη προθεσμία, η διαταγή πληρωμής αποκτά δύναμη δεδικασμένου, πράγμα που σημαίνει ότι το χρηματικό ποσό που αναφέρεται στην Διαταγή Πληρωμής δεν προσβάλλεται πλέον και έτσι η Τράπεζα μπορεί να προχωρήσει στο επόμενο βήμα της αναγκαστικής εκτέλεσης. Ωστόσο, στο χρονικό διάστημα από 1 μέχρι 31 Αυγούστου δεν επιτρέπεται ούτε η έκδοση διαταγής πληρωμής, ούτε η διενέργεια οποιασδήποτε πράξης εκτέλεσης, συμπεριλαμβανομένης και της επίδοσης επιταγής προς εκτέλεση.
Γ. ΚΑΤΑΣΧΕΣΗ
Η αναγκαστική εκτέλεση για να ικανοποιηθεί χρηματική απαίτηση γίνεται με κατάσχεση της περιουσίας εκείνου κατά του οποίου στρέφεται η εκτέλεση, η οποία οδηγεί ως επί το πλείστον στον πλειστηριασμό του πράγματος που κατασχέθηκε.
1. ΚΑΤΑΣΧΕΣΗ ΚΙΝΗΤΩΝ ΠΡΑΓΜΑΤΩΝ (άρθρα 953 επ. ΚΠολΔ)
Ο δικαστικός επιμελητής, που έχει την εντολή, επισκέπτεται τους χώρους όπου υπάρχουν, κατά πληροφορίες του, κινητά του καθ’ ου (π.χ. αυτοκίνητα) και προχωρεί στην κατάσχεσή τους, εκτός από τα παρακάτω περιουσιακά στοιχεία, που είναι:
(α) τα πράγματα της προσωπικής χρήσης του οφειλέτη και της οικογένειάς του, και ιδίως ρούχα, κλινοστρώματα, έπιπλα, εφόσον αυτά είναι απαραίτητα για τις στοιχειώδεις ανάγκες της διαβίωσής τους,
(β) τρόφιμα και καύσιμη ύλη απαραίτητα στον οφειλέτη και την οικογένειά του για τρεις μήνες,
(γ) τα παράσημα και τα αναμνηστικά αντικείμενα, τα χειρόγραφα, οι επιστολές, τα οικογενειακά έγγραφα και τα επαγγελματικά βιβλία,
(δ) βιβλία, μουσικά όργανα, εργαλεία τέχνης που προορίζονται για την επιστημονική ή καλλιτεχνική και γενικότερα την πνευματική μόρφωση και ανάπτυξη του οφειλέτη ή της οικογένειάς του. Επιπλέον, εξαιρούνται της κατάσχεσης εργαλεία, μηχανήματα, βιβλία ή άλλα πράγματα, που είναι απαραίτητα για την εργασία του οφειλέτη, την οποία ασκεί προσωπικά ο ίδιος, αδιαφόρως εάν πρόκειται για εργασία επιστημονική, καλλιτεχνική ή χειρωνακτική. Η κατάσχεση γίνεται με αφαίρεση του πράγματος από το δικαστικό επιμελητή, ο οποίος συντάσσει την κατασχετήρια έκθεση.
2. ΚΑΤΑΣΧΕΣΗ ΕΙΣ ΧΕΙΡΑΣ ΤΡΙΤΟΥ
Επίσης, τα κινητά πράγματα του οφειλέτη, μπορούν να κατασχεθούν όταν βρίσκονται στη κατοχή τρίτου προσώπου. Η πιο συνηθισμένη περίπτωση αυτής της μορφής κατάσχεσης είναι η επιβολή κατάσχεσης σε τραπεζικό λογαριασμό, με αποτέλεσμα να δεσμευτεί και να μην μπορεί να γίνει καμία περαιτέρω συναλλαγή στο συγκεκριμένο τραπεζικό ίδρυμα. Στην περίπτωση όμως, αυτή, κατ’ άρθρο 982 ΚΠολΔ δεν κατάσχονται για οφειλή από δάνεια απαιτήσεις ΜΙΣΘΩΝ, ΣΥΝΤΑΞΕΩΝ ή ασφαλιστικών παροχών, καθώς στόχος της άνω διάταξης είναι η εξασφάλιση των μέσων επιβίωσης στους κάθε κατηγορίας εργαζομένους.
3. ΚΑΤΑΣΧΕΣΗ ΑΚΙΝΗΤΩΝ (άρθρα 992 επ. ΚΠολΔ)
Συνηθέστερη πρακτική των τραπεζών προς εξασφάλιση των απαιτήσεών τους είναι η κατάσχεση ακινήτων, η οποία μπορεί να επιβληθεί και σε ιδανική μερίδα ακινήτου, που ανήκει σε περισσότερους συνιδιοκτήτες (δηλ. όταν υπάρχει κυριότητα σε ποσοστό του ακινήτου). Κατάσχεται, επίσης, και η ψιλή κυριότητα, αλλά και τα υπόλοιπα εμπράγματα δικαιώματα. Η κατάσχεση ακινήτου εκτείνεται και στις αποθήκες καθώς και στα γκαράζ, μόνο αν περιληφθούν σε αυτήν.
4. ΠΛΕΙΣΤΗΡΙΑΣΜΟΣ
Κύρια πράξη της διαδικασίας της αναγκαστικής εκτελέσεως μετά την κατάσχεση είναι η εκποίηση των πραγμάτων, που κατασχέθηκαν με ΠΛΕΙΣΤΗΡΙΑΣΜΟ. Ο αρμόδιος για την εκτέλεση δικαστικός επιμελητής καταρτίζει περίληψη της κατασχετήριας έκθεσης, που περιέχει τον τόπο, την ημέρα και την ώρα του πλειστηριασμού και την τιμή της πρώτης προσφοράς για την εκποίηση του ακινήτου. Διαδικασία πλειστηριασμού: Την ημέρα του πλειστηριασμού (που δεν μπορεί να είναι νωρίτερα από σαράντα ημέρες από τη μέρα της κατασχέσεως η οποία δεν συμπεριλαμβάνεται) οι ενδιαφερόμενοι υποβάλλουν σε σφραγισμένο φάκελο στον υπάλληλο του πλειστηριασμού τις προσφορές τους. Αφετηρία αποτελεί η πρώτη προσφορά, που ορίζεται στην έκθεση κατασχέσεως. Δεν είναι δυνατή ανάκληση της προσφοράς, ενώ ο οφειλέτης δεν μπορεί να πλειοδοτήσει. Αν δεν εμφανιστεί πλειοδότης, γίνεται νέος επαναληπτικός πλειστηριασμός μέσα σε σαράντα ημέρες. Ο υπερθεματιστής (αυτός δηλαδή που υπέβαλε τη μεγαλύτερη προσφορά) οφείλει να καταβάλει αμέσως ολόκληρο το πλειστηρίασμα, εκτός αν ο συμβολαιογράφος του επιτρέψει να καταβάλει το πέραν της εγγυοδοσίας οφειλόμενο πλειστηρίασμα ή μέρος του μέσα σε δέκα πέντε το αργότερο ημέρες. Από τη στιγμή, που ο υπερθεματιστή καταβάλει το πλειστηρίασμα, ο συμβολαιογράφος του δίνει περίληψη της κατακυρωτικής έκθεσης. Με την κατακύρωση και αφότου μεταγραφεί η περίληψη της κατακυρωτικής έκθεσης, ο υπερθεματιστής αποκτά το δικαίωμα που είχε ο οφειλέτης.